تعریف سيمان و توضیحات و ویژگی ها

تعریف سيمان و توضیحات و ویژگی ها

مقدمه

 با توجه به تحولات قرن اخير كه در كليه علوم و فنون منجمله در صنعت ساختمان سازي احتياج به گردش شهرها كارشناسان متوجه شدند كه شهرها مي‌بايد بطور عمودي گسترش يابد در نتيجه ساختمانهاي يك يا دو طبقه قرون 18 و 19  به ساختمانهاي بلند قرن بيستم تبديل گرديد رفته رفته مصالحي مانند آجر و آهك و ملاتهاي كم مقاومت منسوخ شده و مصالح مرغوب‌تري كه بتواند بارهاي فشاري و كششي بيشتري را تحمل نمايد مورد توجه قرار گرفت كه در رأس و انواع فولاد مي‌باشد.

 

مواد اوليه و روند تهيه سيمان

موادي كه براي پختن سيمان به كوره مي‌روند از دو ماده‌ي اصلي تشكيل شده تقريبأ شامل تمام مواد مورد نياز سيمان پزي است. اين دو ماده عبارتند از خاك رس و سنگ آهك.

 

مواد تشكيل دهنده‌ي سيمان به طور مجزا

1-   ( آهك زنده )         60%  تا 70%                     

2- ( سيليس )            حدودأ    20%

3- ( اكسيد آلومنيم )  حدودأ   6%  

4- ( اكسيد آهن )      حدودأ    4%

5-   ( اكسيد منيزيم )   حدودأ    3%  

6-  و (ديگر اكسيد )     حدودأ    2%

7- مواد ديگر      حدودأ    3%

اكسيد‌هاي فوق ممكن است بصورت كربنات يا سولفات وارد شوند كه در حرارتهاي اوليه تجزيه گشته و به اكسيد تبديل مي‌شوند مانند كربنات كلسيم. به هر حال سنگ آهك و خاك رس را به نسبت تقريبي 75 درصد آهك و 25 درصد خاك‌رس مخلوط مي‌كنند و به كوره مي‌برند.

مراحل توليد سيمان

مراحل مختلف پخت سيمان در كوره سيمان پزي:

حرارت در ابتداي كوره(يا كوره‌پيش‌داغ‌كن)در حدود 100و تا اواسط كوره به  1500 مي‌رسد.

در حرارت 300 متصاعد شدن گاز متصاعد شدن گاز  موجود در كربنات منيزيم (  ) و تشكيل  

در حرارت 500 تا 600  متصاعد شدن آب شيميايي خاك‌رس

در حرارت 600 تا 800  متصاعد شدن  موجود در كربنات كلسيم (آهك زنده) در كنار عناصر موجود درخاك رس‌تشكيل  و نيز آغاز فعل وانفعالات ميان ‌آهك وسيليس وتركيب‌ شدن‌ آن ‌دو با يكديگر

 از دماي 800 درجه به بالا تركيبات اصلي سيمان به قرار زير مي‌شوند:

در 800 مونوكلسيم آلومينات به فرمول   با علامت اختصاري CA

در 900 مونوكلسيم سيليكات به فرمول  به علامت اختصاري CS

در 950 پنتاكلسيم آلومينات به فرمول  به علامت اختصاري

در 1200 دي‌كلسيم سيليكات به فرمول  به علامت اختصاري

در 1300 رسيدن قسمتي از مواد به مرحله‌ي تعريق و ذوب شدن و تشكيل تري‌كلسيم آلومينات به فرمول  به علامت اختصاري  و نيز تتراكلسيم آلومينات فريت به فرمول   به علامت اختصاري

در 1450 تري‌كلسيم سيليكات به فرمول  با علامت اختصاري

و در 1500   تبديل كليه عناصر فوق به چهار عنصر اصلي سيمان.

 

در زير هر يك از قازهاي كلينكر را مورد بررسي قرارمي‌دهيم:

الف) تري كلسيم سيليكات (  ):

از مهمترين فازهاي كلينكر سيمان پرتلند، فازتري كلسيم سيليكات است كه اصطلاحأ فازآليت ناميده مي‌شود. در سال 1952، SEFFERY نشان داد، كه آليت خالص (  ) به فرم تري كلينيك است،اما مقادير كمي از محلول جامد سبب مي‌شود كه به فرم مونوكلينيك يا تري گونال در آورده شود. وي فرم مونوكلينيك را در كلينكر سيمان پرتلند شناسائي كرد.در دماي كمتر از 1250 آليت به  تجزيه مي‌شود و اين واكنش معمولأ هنگامي كه كلينكر آهسته سرد مي‌شود، رخ مي‌دهد اگر كلينكر حاوي  باشد به علت وجود شرايط احياء كننده تجزيه  تسريع مي‌شود.

از لحاظ مقداري و خواص مقاومتي سيمان، تري كلسيم سيليكات جزء مهم سيمان مي‌باشد و به سرعت هيدارت و سخت مي‌شود و عمداتأ گيرش اوليه و مقاومت اوليه سيمان، مربوط به اين تركيب است.عمومأ مقاومت اوليه بتن ساخته شده با سيمان پرتلند، با افزايش درصد   زيادتر مي‌شود.

 

ب) دي كلسيم سيليكات( ):

دي كلسيم سيليكات خالص در كلينكر سيمان وجود ندارد بلكه حاوي يون‌هاي خارجي است اين سيليكات در دماي كلينكر سازي به دو فرم جامد وجود دارد، ولي در كلينكر با استاندارد آهك بالا، به مقادير كم وجود دارد. افزايش مقاومت ناشي از آن آهسته است، اما در مدت زمان طولاني ( يك سال ) مقاومتش به اندازه‌ي آليت خواهد شد.  مي‌تواند به جهار فرم  موجود باشد.
نوع دي‌كلسيم سيليكات در كلينكر وجود دارد و در دماي اتاق به فرم تبديل مي‌شود، كه فرم پايدارتر است، اما فاقد خصلت هيدروكيلي اين تفصير ( ) را افزايش حجمي حدود ٪15 همراه است، كه سبب مي‌شود تا اصطلاحأ كلينكر افت پيدا كند. با سريع سرد كردن و استفاده از يون‌هاي خارجي مي‌توان سبب پايداري فرم بليت شده و مانع از اين تبديل شده موادي كه امكان دارد در محلول جامد  در سيمان پرتلند باشند عبارتنداز:  . فازهاي آلومينات وفريت بلوري اگر به اندازه‌ي كافي ريز باشند‌مي‌توانند‌به‌صورت‌ماده‌ي‌واسط‌در‌آن باشند.

 

ج) تري كلسيم آلومينات ( ):

فاز آلومينات به فرم  حاوي يون‌هاي خارجي است. امكان دارد كه قلياها (  ) هر يك به مقدار ٪5 وزني در آن باشند. فاز آلومينات بيشترين واكنشگري را دارد و با وجود قلياها اين خاصيت بيشتر مي‌شود. وجود فازهاي نيز گزارش شده است.به علت سريع بودن واكنس فاز آلومينات در شروع هيدارتاسيون، براي به تأخير انداختن گيرش مقداري سولفات به صورت گچ به سيمان اضافه مي‌كنند. فاز آلومينات همراه با آليت و بليت سبب افزايش مقاومت اوليه سيمان در حال سخت شدن مي‌شود و در خلال چند روز اول آبگيري و سخت شدن گرماي زيادي آزاد مي‌كند. سيمان‌هايي كه درصد  در آنها كم باشد به ويژه در برابر خاك‌ها وآب‌ها حاوي سولفات، مقاوم‌اند.

 

د) تتراكلسيم آلومينوفريت (  ):

فاز فريت كلينكر سيمان پرتلند، كه ميلريت قهوه‌اي ناميده مي‌شود، محلول جامدي است كه به سري‌هاي  تعلق دارد. اغلب اين فاز را به صورت  نشان مي‌‌دهند. يون هاي خارجي نيز در فاز فريت وجود دارند. ( )  خالص فهوه‌اي رنگ است و اگر  داشته باشد رنگ خاكستري تا سبز تيره خواهد داشت. اين فاز يك واكنش دهنده‌اي با سرعت بسيار كم است و در خواص سيمان اهميت كمي دارد ودماي كلينكر شدن را كاهش مي‌دهد و بنابراين در توليد سيمان مشاركت دارد اكثرآثار رنگي سيمان ناشي از  و آبگيرآن هستند.

هـ) ديگر فاز‌هاي كلينكر سيمان:

كلينكر سيمان حاوي  آزاد ( آهك تركيب نشده ) تا 20٪ وزني است، كه حضورآن نشان دهندة تهيه و آماده‌سازي نامناسب خوراك خام (از لحاظ ناهمگني و يكنواختي و درشت بودن آنها ) و يا پخت نامناسب (چون با اكسيد‌هاي ديگر تركيب نشده)‌ و يا آهسته بودن سرعت سرد شدن آنها (تجزية جزئي  يا  رخ مي‌دهد) و يا بالا بودن مقدار آهك (Lsf lll >  100) است.

وجود آهك آزاد به غاظت‌هاي زياد ( بيش از 5/2 درصد وزني ) نامطلوب است، چون سبب پديدة انبساط در ملات و بتن مي‌شود{ }

كلينكر‌هاي غني از حاوي  آزاد ( پريكلاز ) هستند. حدود 2تا 5/2 درصد وزني از  به فرم محلول جامد در فاز‌هاي ديگر كلينكر موجود است. مقادير و نسبت  كه با فاز‌هاي ديگر تركيب مي‌شود به تركيب شيميائي كلينكر و شرايط توليد آن بستگي دارد. وجود پريكلاز نامطلوب است، چون سبب انبساطي مشابه انبساط آهك مي‌شود. پريكلاز با دانه‌هاي ريز سبب انبساط كمتري نسبت به همان مقدار پريكلاز با فرم بلوري درشت مي‌شود. همين امر نيز در مورد آهك صادق است.

اثرات زيان‌بار  را مي‌توان تا حد زيادي با سريع سرد كردن كلينكر كاست.

انبساط   نيز   مشابه  آهك در اثر تركيب  شدن  آن  با  آب است. از اثرات  انبساطي آن   به   عنوان  " ناسالم بودن" سيمان ياد مي‌شود.

خاك‌رس و شيل كه معمولأ در توليد سيمان پرتلند استفاده مي‌شوند.اغلب داراي سولفات‌ها و سولفيد‌ها هستند و از طرفي سوخت مورد استفاده غالبأ داراي گوگرد است. پس در كوره در دما‌هاي كلينكر سازي  توليد مي‌شود، كه اين  مي‌تواند با مواد قليائي واكنش داده و سولفات‌هاي قليائي را ايجاد كند. وجود سولفات‌هاي  بررسي و معلوم شده است. بعضي معتقدند كه  تمايل دارد با نسبت مولي  با قليا‌ها واكنش بدهد و بعضي معتقدند كه  با  ( مرجع بر ) واكنش مي‌دهد.

Newkirk  اينطور فكرمي‌كند كه حضور قليا از سه طريق بر روي فرآيند پخت اثر مي‌گذارد:

توسط تشكيل تركيبات جديد ( مانند  و.... )

كاهش دماي تشكيل مايع با جابجا كردن مرز‌هاي فاز اوليه.

بزرگتر ساختن منطقة فازي .

 

الف) هيدراتاسيون تري كلسيم آلومينات:

 كه به خوبي آسياب شده است، سريعأ با آب واكنش مي‌دهد. در حضور آب زياد مقدار زيادي بلورهاي ورقاي هگزاگونال مشاهده مي‌شود.اين بلورها سريعأ تشكيل مي‌شوند و حاوي  هستند.

واكنش زير بين  وآب در غياب گچ بصورت زير است:

 

و هنگامي كه هيدروكسيد كلسيم وجود داشته باشد، نيز واكنش مي‌دهد:

( هيدروكسيد كلسيم از هيدراتاسيون آليت و بليت ايجاد مي‌شود).

هر دو واكنش منجر به گيرش سريع خمير سيمان مي‌شوند.از سولفات‌ها به فرم گچ يا
( anhydrite) انيدريد  به عنوان به تأخير اندازنده‌ي گيرش سيمان استفاده مي‌شود و واكنش هيدراتاسيون در حضور سولفات‌ها به اين صورت است.

 

ب) هيدراتاسيون تري كلسيم سيليكات (آليت):

آليت با آب واكنش داده و سيليكات‌هاي كلسيم هيدراته ( فازهاي ) را كه با مقداري كمتري آهك هستند ايجاد مي‌كند و هيدروكسيد كلسيم نيز تشكيل مي‌شود.واكنش هيدراتاسيون آن به صورت زير است:

هيدروكسيد كلسيم + فاز CSH     آب + آليت

 

هيدرات‌هاي سيليكات كلسيم از لحاظ شكل بلورها و تركيباتشان بسته به شرايط تشكيل ( نسبت آب به سيمان و دما و . . .) متفاوت هستند. اين هيدرات‌ها هميشه ريز هستند و به خميرسيمان سخت‌شده مقاومت مي‌دهند. هيدروكسيد كلسيم در نتيجه‌ي هيدراتاسيون آليت تشكيل مي‌شود، كه محيط را شديداً قليائي مي‌كند (PH=12) و اين PH زياد از خوردگي فلزات جلوگيري مي‌كند و در واقع همراه با بتن‌ مي‌توان فلزات از در ساختمان استفاده و از آنها محافظت كرد.

 

ج‌ـ هيدراتاسيون دي‌كلسيم سيليكات (بليت)

چهارگونه (پلي معروف) اصلي  ،  و  و  هستند، كه معمولاً تنها نوع  و گاهگاهي فرم  يا  در سيمان پرتلند وجود دارد: فرم  به آهستگي مورد حمله‌ي آب قرار مي‌گيرد و پس از گذشت چند هفته در زير ميكروسكوپ تنها يك سطحي كه پوششي از يك سيليكات هيدراته آمورف را دارد و با گذشت زمان ضخامت آن به آهستگي افزايش مي‌يابد را نشان مي‌دهد. واكنش  به طور قابل توجهي آهسته‌تر از  است و اساساً هيدروكسيد كلسيم كمتري تشكيل مي‌شود و بعد از هفته‌ها با ميكروسكوپ قابل رؤيت نيست. ژل توبرموريت (C-S-H) توليد شده از نوع  است. واكنش  با آب به صورت زير است:

و واكنش كلي آن را براي هر مقدار آب به صورت زير نشان مي‌دهند:

در دماهاي معمولي  آهسته‌تر از فرم  با آب واكنش مي‌دهد، اما بالاخره سيليكات هيدراته مي‌شود. آهسته بودن سرعت هيدراتاسيون  به اين دليل است، كه ترتيب قرارگيري اتم‌هاي اكسيژن به دور يون‌هاي كلسيم در اين فرم منظم است، اما در گونه‌هاي ديگر نامنظم است. اين ايده بيانگر اين مطلب است، كه عوامل ترموديناميكي بر روي هيدروليزسيليكات‌ها مؤثرند و انرژي شبكه‌ي آن و گرماهاي هيدراتاسيون (سلواته‌شدن) يون‌‌هاي تشكيل‌دهنده‌ي آن همچنان از جمله عوامل مؤثر بر هيدروليز مي‌باشند..

 

دـ هيدراتاسيون‌ تتراكلسيم آلومينوفريت:

اگر چه فاز فريت ضرورتاً در سيمان پرتلند به صورت  نيست، ولي رفتار هيدراتاسيون فاز فريت را با در نظر گرفتن تركيب بيان مي‌كنند. در فاز آلومينوفريت با افزايش نسبت آلومينا، سرعت واكنش آلومينوفريت‌ها با آب زياد مي‌شود. هنگامي كه با آب مخلوط مي‌شوند، بلورهاي هگزاگونال ورقه‌اي تشكيل مي‌شود، و  هيدراته‌نشده باقيمانده و احتمالاً اكسيد آهن هيدراته‌شده و يا  آموروف (هماتيت) ته‌نشين مي‌شود و اجسام سياهي را ايجاد مي‌كند.

در طي هيدراتاسيون ، هيدروكسيد كلسيم رسوب نمي‌كند، اما هيدراتاسيون آن در آب زياد، مشابه  يا  بدون آب است، كه در آن محلول آلومينات كلسيم فوق اشباع تشكيل مي‌شود و در آن نسبت مولار   بين 1:2 و 1:3 است و تنها مقادير كمي از اكسيد فريك در اين محلول فوق اشباع وجود دارد.

اثر كاني‌سازها بر هيدراتاسيون

الف) اثر گچ :

در حضور گچ محصولات هيدراتاسيون  و  نسبتاً اصلاح مي‌شود و مقداري مي‌تواند داخل ساختمان ژل هيدرات سيليكات كلسيم شود و مورفولوژي آن را تغيير دهد. رفتار هيدراتاسيون  به طور قابل توجهي تغيير مي‌كند و از سرعت هيدراتاسيون آن مي‌كاهد.

 

ب) اثر :

 هنگامي كه  با محلول  هيدراته مي‌شود  را ايجاد مي‌كند، كه امكان دارد به عنوان پوشش بازدارندة واكنش بر روي ذرات عمل كند و سرعت را كاهش دهد. از طرف ديگر حضور 2 ٪ سرعت هيدراتاسيون   و را افزايش مي‌دهد.

 

ج) اثر نمك‌هاي روي:

نمك‌هاي روي سبب به تأخير انداختن هيدراتاسيون‌ مي‌شوند، كه احتمالاً ناشي از تشكيل محافظ هيدروكسيد روي آبدار يا تركيبات اكسي مربوط بر روي سطح تركيبات بدون آب است. Knofel , Maula  , Older وAkatsu  دريافتند كه افزايش 3/0 ٪  ZnO اثر منفي بر روي هيدراتاسيون محصول دارد، در حاليكه Knofel مشاهده كرده است كه با افزودن 1 تا 2٪ ZnO ، نوعي كلينكر خاص با مشخصات زير:

AM  =   2/5     و  SM  =  2/2  و   LSB =  0/95

مقاومت سيمان حدود 20 ٪ افزايش مي‌يابد.

تركيبات شيميايي سيمان پرتلند :

در حين  عمليات پخت در توليد كلينكر سيمان پرتلند، اكسيد كلسيم با تركيبات اسيدي مواد خام تركيب مي‌شود و چهار تركيب اصلي، كه حدود 90 ٪ وزن سيمان را تشكيل مي‌دهند را به وجود مي‌آورد. مابقي وزن سيمان را گچ و مواد ديگر تشكيل مي‌دهند. تركيبات اصلي به همراه فرمول‌هاي شيميايي و نشانه‌هاي اختصاري آن‌ها بدين قرارند:

تري كلسيم سيليكات	=
دي كلسيم سيليكات	=
تري كلسيم آلومينات	=
تترا كلسيم آلومينوفريت	=

هيدارتاسيون تركيبات شيميايي سيمان :

هيدارتاسيون‌ فرآيندي است، كه در آن آب با ماده‌اي واكنش مي‌دهد. هيدراتاسيون سيمان به همراه جامدسازي است، يعني ابتدا يك سيستم پلاستيك مانند يا مايع ابتدايي تشكيل مي‌شود. (خميرسان) و بعد به جامد سنگ مانندي، كه سخت شدن خمير سيمان ناميده مي‌شود، تبديل مي‌گردد. واكنش‌هاي هيدارتاسيون گرمازا هستند:

       انرژي     +       فازهاي هيدارته                         آب    +        فازهاي كلينكر

كاني‌سازهايي همچون گچ،  و نمك‌هاي روي بر روي فرآيند هيدراتاسيون اثر مي‌گذارند به گونه‌اي كه با اصلاح و يا تغيير محصولات هيدراتاسيون سبب افزايش و يا كاهش سرعت اين فرآيند مي‌شوند.

واكنش‌هاي تبديلي تركيبات سيمان پرتلند.

(كلسيم هيدروكسيد)	+	(ژل توبرموريت)		(آب)	+	(سيليكات‌ تري‌كلسيم)
(كلسيم هيدروكسيد)	+	(ژل توبرموريت)		(آب)	+	(سيليكات‌ دي‌كلسيم)
(آلومينات‌تري كلسيم هيدارت شده)		(كلسيم هيدروكسيد)	+	(آب)	+	(آلومينات تري‌كلسيم)
(آلومينوفريت كلسيم هيدرات شده)		(كلسيم هيدروكسيد)	+	(آب)	+	(آلومينوفريت تتراكلسيم)
(كلسيم منوسلفوآلومينات هيدارت شده)		(گچ)	+	(آب)	+	(آلومينات تري‌كلسيم)

1ـ امكان تشكيل اترينگايت نيز وجود دارد.

توجه: جدول فوق فقط واكنش‌هاي تبديلي اصلي را نشان مي‌دهد و واكنش‌هاي تبديلي فرعي را شامل نمي‌شود.

 انواع سيمان پرتلند :

انواع مختلف سيمان پرتلند به پيروي از انجمن آمريكائي آزمايش مصالح ASTM به پنج گروه اصلي تقسيم مي‌شود:

نوع I ـ «معمولي»

          در بتني به كار مي‌رود كه در معرض شرايط محيطي خورنده، مانند حمله سولفات‌هاي خاك و آب و يا در معرض افزايش دماي نامطلوب ناشي از گرماي آزاد شده از طريق آبگيري نباشد.

نوع  IIـ «مقاومت متوسط در برابر سولفات‌ها»

          مقاومت متوسط در برابر حمله سولفات‌ها و گرماي آبگيري متوسط از ويژگي‌هاي بارز اين نوع سيمان مي‌باشد.

نوع  IIIـ «با مقاومت اوليه بالا»  

          امكان دستيابي به مقاومت بالا در مدت كوتاه

نوع  IVـ «با حرارت آبگيري كم»

          ميزان و مقدار گرماي آبگيري توليد شده حداقل موجود

نوع ‌ Vـ «بسيار مقاوم در برابر سولفات»

       مقاومت بسيار زياد در برابر سولفات كه ناشي از مقدار پائين تري‌كلسيم آلومينات ( ) است.

 

ساير انواع سيمان پرتلند :

Ä سيمان پرتلند هوازا :

با افزودن ماده حباب‌زا به سيمان مقاومت آن را در برابر يخ‌زدن و آب شدن بهبود بخشيده‌اند. 

Ä سيمان پرتلند سفيد: 

معمولاً از سيمان نوع I و نوع III ساخته مي شوند و بايد در مرحله توليدش چنان‌ كنترل شود كه محصول نهايي سفيد باشد.

Ä سيمان هيدروكيلي آميخته:   

   آميختن دقيق و يكنواخت دو يا چند نوع مواد نرم بدست مي‌آيد.

ـ سيمان‌هاي آميخته برابر با استانداردهاي ASTM به پنج‌گروه به شرح زير تقسيم مي‌شوند:

الف) سيمان پرتلند آميخته باروباره‌ي آهن‌گذاري ـ نوع IS     

ب) سيمان پرتلند پوزولاني ـ نوع IP و نوع P  

ج)  سيمان روباره‌اي ـ نوع S          

د)  سيمان پرتلند اصلاح شده با پوزولان ـ نوع I (PM)

هـ) سيمان پرتلند اصلاح شده با روباره ـ نوع I (SN)

Ä سيمان‌هاي بنايي:

سيمان‌ بنايي سيمان‌هاي هيدروليكي‌اند كه به منظور كاربرد در ملات براي ساختمان‌هاي بنايي طراحي شده‌اند.

Ä سيمان منبسط شونده:

سيمان منبسط شده سيمان‌هاي هيدروليكي‌اند كه در دوره سخت شدن اوليه پس از گيرش، اندكي منبسط مي‌شوند.

سيمان‌ منبسط شونده، به سه نوع تقسيم مي‌شود:

ـ نوع  E – 1(K)    متشكل از سيمان پرتلند، تتراكلسيم‌تري‌آلومينو سولفات هيدرات شده، سولفات كلسيم و اكسيد كلسيم (آهك) تركيب نشده است.

ـ نوع  E – 1(M)    از سيمان پرتلند، سيمان آلومينات كلسيمي‌ و. سولفات كلسيم تشكيل شده است متشكل زا سيمان پرتلند داراي مقدار زيادي تري‌كلسيم آلومينات و سولفات كلسيم است.

ـ نوع  E – 1(S)    متشکل از سيمان پرتلند، داراي مقدار زيادي تري‌کلسيم آلومينات و سولفات كلسيم است.

 

 

ـ وقتي ميزان انبساط توسط عواملي مانند آرماتور محدود شده باشد از بتن داراي سيمان منبسط شونده مي‌توان براي:

(1) جبران كاهش حجم ناشي از جمع‌شدگي در حين خشك‌شدن

(2) ايجاد تنش كششي در آرماتور (پس‌كشيدگي)

(3) تثبيت ابعاد سازه‌هاي بتني پس‌كشيده در دراز مدت نسبت به طرح اوليه آن‌ها

Ä سيمان‌هاي ويژه:

          الف) سيمان‌هاي مخصوص چاه نفت           

ب) سيمان‌هاي پرتلند آب‌بند

          ج) سيمان‌هاي خميري                             

د) سيمان‌هاي با گيرش تنظيم شده

          هـ) سيمان‌هاي داراي افزونه‌‌هاي سودمند

مقايسه‌ گرمايي هيدراتاسيون پنج نوع اصلي سيمان:

مقادير تقريب گرماي توليد شده در خلال روز اول ـ بر مبناي 100 درصد براي سيمان پرتلند معمولي نوع I از اين قرارند:

نوع II                               متوسط                             80 تا 85 درصد

نوع III                             با مقاومت اوليه بالا                تا 150 درصد

نوع IV                             آبگيري با گرماي كم            40 تا 60 درصد

نوع V                              مقاوم در برابر سولفات        60 تا 75 درصد

 

منابع :

1ـ سيمان، دكتر عباس طائب و فرشته كوهي ـ انتشارات مركز تحقيقات سيمان، دانشگاه
 علم و صنعت

2ـ خواص بتن، تأليف پروفسور نويل، ترجمه‌ي دكتر هرمز فاميلي، تهران: ابوريحان بيروني.

3ـ طراحي و كنترل مخلوط‌هاي بتن ـ تأليف استيون اچ، كسماتكا، ويليلم سي‌پانارس ـ ترجمه‌ي عليرضا خالو و محمودايراجيان ـ مؤسسه‌ي انتشارات علمي دانشگاه صنعتي شريف ـ تهران

  4ـ تكنولوژي بتن ـ دكتر علي‌اكبر رمضانيانپور و مهندس محمدرضا شاه‌نظري ـ انتشارات علم و صنعت

5ـ مصالح ساختماني ـ محمدرضا شاه‌نظري  علي‌محمد معتمد ـ تهران: پرهام

6ـ فرهنگ دهخدا

7ـ دايره المعارف فارسي، تأليف غلامحسين مصاحب

8- Concrete Manual, 8thed. U. S. Bureau of Recla-mation, Denver, revised 1981.

9- Cedric Willson symposium on Expansive cements, SP-46, American concrete Institute, Detroit, 1980.

10- Standard Practice for the use of shrinkage compensating concrete, ACI 223-83, ACI committee 223 Report, American concrete Institute, Detroit 1983.

11- Lea, F. M. ,The chemistry of cement and concrete 3^rd ed., chemical Publishing Co. Inc., New York, 1971.