پیر فرما ریاضیدان فرانسوی قرن 17 میلادی جمله
ای را در حاشیه کتابی از خود بر جا گذاشت که یکی از مشهورترین قضایای
تاریخ ریاضیات نام گرفت.هر چند او در حاشیه ان کتاب اضافه کرده بود حل ان
را در ذهن دارد ولی جای کافی برای نوشتن در اختیار ندارد،
این قضیه تا 1994 لاینحل باقی مانده بود.
و اما صورت مساله:
xn + yn = zn جواب ندارد.
در سال 1993 با استفاده از نظریه های پیشرفته
اندرو وایلز حلی
برای آن ارائه کرد که دارای مشکلی بود ولی در سپتامبر 1994 اشکال این حل توسط خود وایلز وباهمکاری یکی از همکارانش به نام تیلر برطرف شد.
حدس گلدباخ
انگاره‌ی گلدباخ
(حدس گلدباخ) از جمله معروف‌ترین مسایل حل نشده‌ی
ریاضیات
می‌باشد.برای درک این مساله تنها کافیست با مفهوم اعداد اول آشنا باشید.
این انگاره چنین است:
هر
عدد صحیح زوج بزرگ‌تر
از 2 حاصل‌جمع دو عدد اول است.
صورت معادل آن چنین است:
هر عدد صحیح
زوج بزرگ‌تر از 5 حاصل‌جمع سه عدد اول است.
تاریخچه
گلدباخ (1690 –
1764) به خاطر این حدس که آن را در سال 1742 در نامه‌ای
به اویلر
مطرح کرد، نامش در تاریخ ریاضیات
باقی مانده است. او ملاحظه کرد در هر
موردی که
امتحان می‌کند، هر عدد زوج را (به جز 2 و 5)
می‌توان به صورت مجموع سه عدد اول نوشت.اویلر حدس گلدباخ را تعمیم
داد به طوری‌که هر عدد زوج بزرگ‌تر از 2 را
می‌توان به صورت مجموع دو عدد اول نوشت. مثلاً
4=2+2 ,
6=3+3 , 8=5+3 , 10=5+5 , 12=5+7 , 14=7+7 , 16=13+3 , 18=11+7 , 20=13+7 ,
… , 48 = 29 +19 , … , 100 = 97 + 3 , … گلدباخ از اویلر پرسید که آیا می‌تواند
این مطلب
را برای همه عددهای زوج ثابت کند و یا اینکه مثال نقضی برای آن بیابد؟
شواهد تجربی در تایید اینکه هر عدد زوج به
این صورت قابل نمایش است، کاملاً قانع‌کننده است و
هر کسی می‌تواند با امتحان کردن چند عدد زوج، این موضوع را تحقیق کند.
منشأ دشواری در این است که عددهای اول بر حسب
ضرب تعریف می‌شوند در حالی که این مسأله با جمع
سروکار دارد. به طور کلی، اثبات رابطه بین ویژگیهای ضربی و جمعی اعداد
صحیح کار مشکلی است.
تلاش‌ها
برای اثبات
- در سال 1931
اشنیرلمان (1905-1938) که در آن موقع یک ریاضیدان روس جوان و گمنام بود موفقیت مهمی در این زمینه
به دست آورد که برای همه
متخصصان غیرمنتظره و شگفت‌آور بود. او ثابت کرد هر عدد صحیح مثبت را می‌توان به
صورت مجموع حداکثر 300000 عدد اول نمایش داد. گر چه این نتیجه در
مقایسه با هدف اصلی یعنی اثبات انگاره‌ی گلدباخ مضحک به نظر
می‌رسد، ولی این نخستین گام در آن جهت بود. این اثبات مستقیم و سازنده است، اما هیچ
روش خاصی برای تجزیه یک عدد
صحیح دلخواه به اعداد اول ارائه نمی‌کند.
- بعدا وینوگرادوف ریاضیدان روس با استفاده از روشهای هاردی ، لیتلوود و همکار هندی برجسته آنها رامانوجان در نظریه تحلیلی اعداد ، موفق شد تعداد عددهای اول مورد لزوم را از 300000 به 4
کاهش دهد. این نتیجه به تعداد مطلوب در انگاره گلدباخ بسیار نزدیکتر است ولی
تفاوت عمده‌ای بین حکم اشنیرلمان و حکم وینوگرادوف وجود دارد که شاید مهمتر از
اختلاف میان 300000 و 4 باشد. قضیه وینوگرادوف فقط به ازای همه اعداد صحیح «به اندازه
کافی بزرگ» ثابت شده است؛ به
بیان دقیقتر، او ثابت کرد عدد صحیح N ای وجود دارد به طوری که هر عدد صحیح
n>N را می‌توان به شکل مجموع حداکثر 4 عدد اول نشان
داد. اثبات وینوگرادوف راهی برای
براورد کردن N به ما نشان نمی‌دهد، و بر خلاف اثبات
اشنیرلمان، اساساً غیرمستقیم و
غیرسازنده است. در حقیقت، چیزی که وینوگرادوف ثابت کرد این است که فرض نامتناهی
بودن تعداد عددهای صحیحی که قابل تجزیه به حداکثر 4 عدد اول نیستند، به نتیجه
نامعقولی می‌انجامد. در اینجا با نمونه خوبی از تفاوت عمیق میان دو نوع اثبات، مستقیم
و غیرمستقیم، رو به روییم.
- در سال 1956
باروتسکین با نشان دادن اینکه عدد
exp(exp(16/038))=n در قضیه وینوگرادف کافیست گام دیگری در
این راه نهاد.
- در 1919
ویگوبرون رویکرد متفاوتی با عنوان روش غربال مطرح کرد که تعمیمی از غربال اراتستن
است. او ثابت کرد هر عدد صحیح زوجی که به قدر کافی
بزرگ باشد ،
مجموع دو عدد است که هر
کدام از آنها حاصل‌ضرب حداکثر 9 عدد اول
هستند.
- در 1937 ریچی
ثابت کرد هر عدد زوجی که به قدر کافی بزرگ باشد مجموع دو عدد است که یکی حاصل‌ضرب حداکثر دو عدد
اول و دیگری حاصل‌ضرب حداکثر
366 عدد اول است.
- کُن با
بهره‌گیری از ایده‌های ترکیبیاتی بوخشتاب ثابت کرد هر عدد زوج بقدر کافی بزرگ مجموع دو عدد است که هر یک
حاصل‌ضرب حداکثر چهار عدد اول
است.
- در 1957 ،
ونگ یوان با فرض درست بودن صورت تعمیم یافته فرضیه ریمان ثابت کرد هر عدد صحیح زوج بقدر کافی بزرگ ،مجموع
یک عدد اول و حاصل‌ضرب
حداکثر سه عدد اول است.
- در 1948
آلفرد بدون استفاده از صورت تعمیم یافته فرضیه ریمان ثابت کرد که هر عدد زوج بقدر کافی بزرگ مجموع یک
عدد اول و حاصل‌ضرب
حداکثر c عدد اول است. ( c عددی ثابت و مجهول است).
- در 1961
باربن نشان داد که c=9 برای این منظور کفایت می‌کند.
- در 1962 ،
پان چنگ دونگ این مقدار را به
c=5 کاهش داد. مدت کوتاهی پس از آن باربن و پان ، مستقل از هم ،آن
را به
c=4 کاهش دادند.
- در 1965
بوخشتاب این قضیه را به ازای c=3 کاهش داد.
- در 1966 ، چن
جینگ ران روش غربال را بهتر کرد و قضیه را به ازای
c=2 ثابت کرد.
یعنی
هر عدد صحیح
زوجی که به قدر کافی بزرگ باشد ،
مجموع یک عدد اول و حاصل‌ضرب حداکثر دو عدد اول است
