وقتی عملکرد غیر سازه ای ساختمانی در برابر زلزله نارسائی داشته باشد
-
شبکه برق ساختمان آسیب ببیند و زندگی درداخل ساختمان مختل شود (مثلا"
آسانسورها متوقف شوند) یا در اثر اتصالی مدارها و جرقه زدن آنها سبب ایجاد
حریق گردد.
- چراغها جداشده ، فروافتاده و گردشکار در داخل ساختمان و راههای خروج اضطراری به دلیل از بین رفتن سیستم تامین روشنائی ، مختل شود.
- در ساختمانهای خاص نظیر بیمارستانها، سیستم تامین و توزیع برق اضطراری آسیب دیده و قادربه انجام وظیفه نباشد.
- شبکه تلفن ، سیستم ارتباطی ومخابراتی، تجهیزات پیام رسانی ، تجهیزات شبکه کامپیوتر ، تجهیزات اعلام حریق و پیشگیری از آن آسیب دیده و کارشان دچار اختلال شود.
- شبکه لوله کشی آب آسیب دیده و آب به داخل فضاها نشت نماید یا حتی لوله ها شکسته و جریان آب قطع گردد.
- لوله کشی فاضلاب آسیب دیده و نشت فاضلاب، بهداشت فضاها را مختل کرده و سلامتی بهره برداران از ساختمان را به مخاطره اندازد.
- لوله کشی گاز آسیب دیده ، گاز به بیرون نشت نماید وخطر انفجار و آتش سوزی درساختمان پدید آید.
-
سیستمهای گرمایش ،سرمایش ،تهویه و تعویض هوا و موتورخانه ها آسیب دیده و
شرایط نامناسب رفاهی برای زندگی پدیدآورند و سبب پخش شدن موادی نظیر
آمونیاک و گازهای هالوژنه شده و بهداشت ساکنان را به مخاطره اندازند.
- تیغه ها و دیوارهای جداگر فروریخته ، باعث لطمات جانی ومالی شده و گردشکارفضاها را برهم زنند.
-
سقفهای کاذب فروریخته یا دراثر ضربه زدن به دیوارها و جداگرها وحتی به
اجزای سازه ای ، باعث تشدید خرابیهای ناشی اززلزله و افزایش لطمات و تلفات
گردند.
- شیشه های درها و پنجره ها شکسته و فضاها غیرقابل استفاده گردند.
- درها و پنجره ها در نتیجه تغییر شکلهای ماندگار ناشی از حرکات زلزله ، بازوبسته نشوند.
- .........................
از این موارد باز هم می توان یافت ، به عبارت دیگر موارد کاستیهای ناشی از نقص عملکرد سازه ای ، بویژه نقص عملکرد غیرسازه ای به موارد فوق محدود نمی شوند و طبعا" در « بهسازی لرزه ای» بایدبه همه این کاستیها اندیشید و آنها را رفع کرد و توجه داشت که نه با تامین عملکرد سازه ای ساختمان به تنهائی و نه تنها با تامین عملکرد غیره سازه ای ساختمان، عملکرد مورد انتظار ساختمان تامین نمی شود. به عنوان مثال ساختمان بیمارستانی را درنظر بگیرید که سازه آن همه جانبه بهسازی شده بطوریکه در مقابل زلزله خدشه ای به عملکرد آن وارد نیامده است ولی تمام شبکه های آن شامل شبکه آب ، فاضلاب ، برق، گازآسیب دیده ، شیشه های درها و پنجره ها شکسته اند. آیا چنین بیمارستانی می تواند عملکرد مورد انتظار را در موقع زلزله و پس از زلزله داشته باشد؟
با توجه به آنچه گذشت می توان نتیجه گرفت که « مقاوم سازی» جزئی از یک کل به نام
«
بهسازی لرزه ای» است واطلاق نام جزءبه کل و کاربرد واژه « مقاوم سازی » به
جای « بهسازی لرزه ای» گمراه کننده است و این شبهه را ایجاد می کند که
همانند یک قرن پیش، هنوز تنها به مقاومت می اندیشیم و می خواهیم سازه و
اجزای سازه ای ساختمان موجودی را چنان تقویت کنیم که دربرابر زلزله مقاومت
نمایند. این کاراگر غیرممکن نباشد، بسیار مشکل ، پرهزینه و زمان براست ، در
حالیکه « بهسازی لرزه ای »
جامع نگر و فراگیر است و
همه اجزا و عناصر ساختمان، اعم از سازه ای و غیر سازه ای را شامل می شود و
می تواند به درجات مختلف صورت گیرد و با رعایت موازین بهسازی لرزه ای،
متناسب با امکانات می توان ایمنی راکم یا زیاداختیار نمود و زمان و هزینه
لازم برای بهسازی را کاهش یا افزایش داد. به عبارت دیگر، فرق « مقاوم
سازی» با « بهسازی لرزه ای» ، فرق موجود بین یک « جزء» محدود و غیر قابل
انعطاف با یک «کل» فراگیرو انعطاف پذیر است.
با توجه به
تعددساختمانهای موجود در سطح کشور و اینکه بطور طبیعی آئین نامه های جدید
طراحی ساختمانها در برابر زلزله ، که ملحوظ داشتن نیروهای بیشتری رادرطراحی
ساختمانها طلب می کنند،
نمی توانسته اند درطرح واجرای آنها رعایت
شوند، حجم عملیات لازم برای «مقاوم سازی » ساختمانهای مزبور زیادو هزینه
های مربوطه بقدری گزاف خواهند بودکه عملا" قابل تامین نیستند و صحبت از
«مقاوم سازی » آنها ، تعلیق کار به محال است .
ولی می توان براحتی از ایمن سازی فنی وبهسازی لرزه ای صحبت کردزیرا « ایمنی » مقوله ای نسبی است و می توان حتی بدون هزینه یا با هزینه ای ناچیز، از بخشی از لطمات و خسارات جانی و مالی ناشی از زلزله جلوگیری کرد. به عنوان مثال می توان با انتقال بارهای سنگین (مثل بایگانی و آرشیو) از طبقات بالای ساختمان یک اداره به طبقات پائین یا به زیرزمین ، میزان ایمنی دربرابرزلزله را افزود. یا با بستن قفسه ها، یخچال و غیره به دیوار، آسیب پذیری آنها را کاهش داد. بدیهی است که هرچه امکانات بیشتر باشند، میزان ایمنی را بیشتر می توان افزود و میزان ایمنی را متناسب با عملکرد مورد انتظار از ساختمان ، زیاد یا کم اختیار کرد.
برای
حسن ختام یادآوری می شود که وقتی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،
بابررسی جوانب امر، نام جامع و مانع « بهسازی لرزه ای » را برای تامین
ایمنی ساختمانهای موجوددربرابر زلزله اختیار کرده
است ، اصلح آن است که این نام را بپذیریم و با کاربردواژه های نارسا، ایجاد اغتشاش فکری نکنیم .
منبع : شبکه اطلاع رسانی ساختمان ایران شاسا
ساخت پل‌های هوشمند ضد زلزله
کشف یک راه حل جدید برای این مساله شدند و مواد هوشمندی طراحی کردند که جایگزین فولاد و بتن در ساخت پل‌ها می شود. استفاده از آلیاژ هوشمند (SMA) در مرکز ستون های پل می تواند شیب ستون را پس از تحمل انرژی وارده به حداقل برساند. آلیاژ تیتانیوم نیکل یا «نیتینول» که در این پروژه مورد آزمایش قرار گرفته از توانایی منحصر به فردی حتی در بین سایر مواد هوشمند برخوردار است.
در حالی که اکثر مواد هوشمند فقط به دما حساس هستند و برای بازگشت به شکل اولیه نیازمند یک منبع گرما هستند، «نیتینول»رفتار ابرالاستیک از خود نشان می دهد و می تواند استرس اعمال شده توسط زلزله را جذب و به راحتی به شکل اولیه بازگردد. محققان برای بررسی عملکرد پل های بتنی مقاوم شده با تیتانیوم نیکل سه نوع ستون پل شامل ستون های فولاد - بتن سنتی، تیتانیوم نیکل و بتن، تیتانیوم نیل و مواد مرکب سیمانی مهندسی ساز (ECC) را مورد آزمایش قرار دادند.
نتایج به دست آمده از جدول آزمون لرزش در خصوص ستون های تیتانیوم نیکل و بتن، تیتانیوم نیکل و مواد مرکب سیمانی مهندسی ساز (ECC) شامل سیمان، ماسه، آب، فیبر و مواد شیمیایی بسیار امیدوار کننده گزارش شده است. درحالی که هزینه های اولیه ساخت یک پل از تیتانیوم نیکل و مواد ECC تنها سه درصد بالاتر از پل های معمولی است، طول عمر و مقاومت این پل ها به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده و سرویس های سالیانه نیز کاهش می یابد.
رفتار ابرالاستیک تیتانیوم نیکل بین 10 تا 30 برابر رفتار الاستیک آلیاژ‌ها و فلزات عادی مانند فولاد است. این آلیاژ هوشمند که در ساخت فریم های عینک و برخی لوازم پزشکی استفاده می شود، از انعطاف پذیری و قدرت خم شدگی بالایی برخوردار است.
